कुतूहल कलाविश्वातलं
बेजवॉटर ओम्नीबस
इंधनांवर चालणारी वाहनं यायच्या आधी एका विशिष्ट प्रकारच्या गाड्या युरोप आणि अमेरिकेमध्ये चालायच्या. त्या 'ओम्नीबस' या नावानं ओळखल्या जायच्या. ह्या बस घोडे ओढायचे. शहरांमध्ये लोकांची प्रवासाची गरज तर भरपुर असायची. या बसमध्ये दोन बेंच समोरासमोर असायचे. चालक मात्र बाहेर उंचावर असणार्‍या ठिकाणी बसायचा. काही वेळा डबलडेकर बसही असायच्या. डबलडेकर बसमध्ये वरच्या डेकवर छप्पर नसायचे. ह्या ऑम्नीबस प्रकारच्या बसेस लोकांच्या दैनंदिन जीवनाचा भाग असायच्या.
ह्या ऑम्नीबस ठरलेल्या मार्गानं जायच्या. मार्ग ठरलेला असल्यामुळं लोक आपल्याला हव्या त्या ठिकाणी ओम्निबसमध्ये चढायचे, आपलं ठिकाण आलं की उतरायचे. मध्यमवर्गीय मंडळींचा हा प्रवासासाठीचा आवडता पर्याय होता. गरीब लोकांना याचं भाडं परवडायचं नाही तर श्रीमंत लोकांच्या स्वतःच्या घोडागाड्या असायच्या !! भाडं घ्यायला आणि प्रवाशांना बसमध्ये चढायला मदत करायला कंडक्टरही असायचे.
जॉर्ज विलियम जॉय ह्या चित्रकारानं 'बेजवॉटर ओम्निबस' नावाच्या चित्रामध्ये दैनंदिन जीवनातलं एक दृष्य टिपताना हे चित्र काढलंय. हे तैलचित्र काढलं गेलंय १८९५ मध्ये. बसमधल्या एका बेंचवर बसल्यानंतर समोरच्या बेंचवर बसलेले लोक कसे दिसायचे ते ह्या चित्रात दाखवलंय. चित्रात दिसणार्‍या बेंचवर सगळ्यात डावीकडं एक त्यातल्या त्यात गरीब दिसणारी बाई आपल्या मुलीसहित बाळाला घेऊन बसलेली दिसते. चित्रकारानं मॉडेल म्हणून आपल्या पत्नीचा आणि मुलीचा आधार घेतला होता. तिच्या बाजूला फॅशनवाले कपडे परिधान केलेली एक तरुण स्त्री एक प्रकारची छत्री आणि फुलं घेऊन बसलेली दिसते. तिच्या बाजूला एक माणूस वर्तमानपत्र वाचताना दिसतो. त्याकाळी लोकप्रिय असणारी उंच टोपी त्याच्या डोक्यावर दिसते. उजवीकडं एक बसलेली नर्स आणि नव्यानं आलेली स्त्री दिसते. वरच्या बाजूला बर्‍याचशा जाहिराती चिकटावलेल्या दिसतात.
प्रवासात आपल्याला नेहमी वेगवेगळ्या प्रवाशांच्या चेहऱ्यावर अगदी वेगवेगळे भाव दिसतात. ह्या चित्रात चित्रकारानं प्रवाशांच्या चेहऱ्यावरले भाव अप्रतिमरित्या टिपलेले आहेत - सगळ्यांच्या चेहऱ्यावर आपल्याला वेगवेगळे भाव दिसतात. चित्रात एक प्रकारचा जिवंतपणा आपल्याला जाणवतो.
हा चित्रकार उत्कृष्ट व्हायोलीनवादकही होता. आपल्या करियरसाठी संगीत निवडावं की चित्रकला हा प्रश्न आधी त्याला भेडसावयाचा. पण चित्रकार बनण्याचा निर्णय त्यानं घेतला. त्याचं हे चित्र बर्‍यापैकी गाजलं. सध्या हे चित्र लंडनच्या एका संग्रहालयामध्ये आहे.
- दुष्यंत पाटील
#ज्ञानभाषामराठीप्रतिष्ठान
#माझीशाळामाझीभाषा
#कारागिरी
संदर्भ :
http://www.mheu.org/en/timeline/bayswater-omnibus.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Bayswater_Omnibus
बेजवॉटर ओम्नीबस
इंधनांवर चालणारी वाहनं यायच्या आधी एका विशिष्ट प्रकारच्या गाड्या युरोप आणि अमेरिकेमध्ये चालायच्या. त्या 'ओम्नीबस' या नावानं ओळखल्या जायच्या. ह्या बस घोडे ओढायचे. शहरांमध्ये लोकांची प्रवासाची गरज तर भरपुर असायची. या बसमध्ये दोन बेंच समोरासमोर असायचे. चालक मात्र बाहेर उंचावर असणार्‍या ठिकाणी बसायचा. काही वेळा डबलडेकर बसही असायच्या. डबलडेकर बसमध्ये वरच्या डेकवर छप्पर नसायचे. ह्या ऑम्नीबस प्रकारच्या बसेस लोकांच्या दैनंदिन जीवनाचा भाग असायच्या.
ह्या ऑम्नीबस ठरलेल्या मार्गानं जायच्या. मार्ग ठरलेला असल्यामुळं लोक आपल्याला हव्या त्या ठिकाणी ओम्निबसमध्ये चढायचे, आपलं ठिकाण आलं की उतरायचे. मध्यमवर्गीय मंडळींचा हा प्रवासासाठीचा आवडता पर्याय होता. गरीब लोकांना याचं भाडं परवडायचं नाही तर श्रीमंत लोकांच्या स्वतःच्या घोडागाड्या असायच्या !! भाडं घ्यायला आणि प्रवाशांना बसमध्ये चढायला मदत करायला कंडक्टरही असायचे.
जॉर्ज विलियम जॉय ह्या चित्रकारानं 'बेजवॉटर ओम्निबस' नावाच्या चित्रामध्ये दैनंदिन जीवनातलं एक दृष्य टिपताना हे चित्र काढलंय. हे तैलचित्र काढलं गेलंय १८९५ मध्ये. बसमधल्या एका बेंचवर बसल्यानंतर समोरच्या बेंचवर बसलेले लोक कसे दिसायचे ते ह्या चित्रात दाखवलंय. चित्रात दिसणार्‍या बेंचवर सगळ्यात डावीकडं एक त्यातल्या त्यात गरीब दिसणारी बाई आपल्या मुलीसहित बाळाला घेऊन बसलेली दिसते. चित्रकारानं मॉडेल म्हणून आपल्या पत्नीचा आणि मुलीचा आधार घेतला होता. तिच्या बाजूला फॅशनवाले कपडे परिधान केलेली एक तरुण स्त्री एक प्रकारची छत्री आणि फुलं घेऊन बसलेली दिसते. तिच्या बाजूला एक माणूस वर्तमानपत्र वाचताना दिसतो. त्याकाळी लोकप्रिय असणारी उंच टोपी त्याच्या डोक्यावर दिसते. उजवीकडं एक बसलेली नर्स आणि नव्यानं आलेली स्त्री दिसते. वरच्या बाजूला बर्‍याचशा जाहिराती चिकटावलेल्या दिसतात.
प्रवासात आपल्याला नेहमी वेगवेगळ्या प्रवाशांच्या चेहऱ्यावर अगदी वेगवेगळे भाव दिसतात. ह्या चित्रात चित्रकारानं प्रवाशांच्या चेहऱ्यावरले भाव अप्रतिमरित्या टिपलेले आहेत - सगळ्यांच्या चेहऱ्यावर आपल्याला वेगवेगळे भाव दिसतात. चित्रात एक प्रकारचा जिवंतपणा आपल्याला जाणवतो.
हा चित्रकार उत्कृष्ट व्हायोलीनवादकही होता. आपल्या करियरसाठी संगीत निवडावं की चित्रकला हा प्रश्न आधी त्याला भेडसावयाचा. पण चित्रकार बनण्याचा निर्णय त्यानं घेतला. त्याचं हे चित्र बर्‍यापैकी गाजलं. सध्या हे चित्र लंडनच्या एका संग्रहालयामध्ये आहे.
- दुष्यंत पाटील
#ज्ञानभाषामराठीप्रतिष्ठान
#माझीशाळामाझीभाषा
#कारागिरी
संदर्भ :
http://www.mheu.org/en/timeline/bayswater-omnibus.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Bayswater_Omnibus
No comments:
Post a Comment