मॅन हँगींग आऊट

कुतूहल कलाविश्वातलं

मॅन हँगींग आऊट

मानसशास्त्रातल्या मनोविश्लेषणाचा जनक सिग्मंड फ्राॅईड याला कोण ओळखत नाही? या फ्राॅईडनं चाळिशीमध्ये बरंचसं महत्वाचं कार्य केलं.. याच दरम्यान त्याला बरेचसे मानसिक आजारही सुरु झाले.. यापैकी एक म्हणजे मृत्यूची वाटणारी प्रचंड भिती..

आयुष्यात शेवटी फ्राॅईडला कर्करोग झाला. त्याला धूम्रपानाची सवय होती. त्याची शस्त्रक्रियाही झाली पण तो पूर्णपणे बरा झाला नाही. पुढं पुढं त्याला होणाऱ्या वेदना प्रचंड वाढु लागल्या. एके काळी मृत्यूचं प्रचंड भय वाटणाऱ्या फ्राॅईडच्या डोक्यात आता आत्महत्येचे विचार येऊ लागले. डाॅक्टर असणाऱ्या आपल्या शूर नावाच्या मित्राशी बोलून त्यानं एक निर्णय घेतला - आत्महत्येचा. माॅर्फीनचा वापर करुन मग त्यानं आत्महत्या केली.

फ्राॅईडचा जन्म आजच्या काळातील चेक रिपब्लिकमधला. या चेक रिपब्लिकची राजधानी असणाऱ्या प्रागमध्ये फ्राॅईडचं एक विचित्रसं शिल्प आहे. चेअर्नी नावाच्या शिल्पकारानं हे शिल्प बनवलं आहे. या शिल्पकृतीचं नाव आहे 'man hanging out'.  एका उंच इमारतीवरुन बाहेर आलेल्या काठी/बांबूसारख्या भागाला फ्राॅईड लोंबकळताना दाखवला आहे. काठीला सोडून आत्महत्या करावी की काठीला पकडून जीवन जगावं अशा द्विधा मनस्थितीत फ्राॅईड आपल्याला इथं दिसतो.

प्रागमधल्या प्रेक्षणीय स्थळांपैकी हे एक. हे शिल्प इतकं लोकप्रिय बनलं की याच्या प्रतिकृती लंडन, बर्लिन, शिकागो (आणि इतर काही ठिकाणी) बनवण्यात आल्या. रस्त्यावरच्या लोकांना हे शिल्प दुरून एखाद्या आत्महत्या करू पाहणाऱ्या माणसासारखे भासते. शिल्पाची कल्पना नसणाऱ्या अनेकांनी आजपर्यंत घाबरून पोलिसांना फोन केल्याच्या घटना घडल्या आहेत !!

असंही समजलं जातं की चेअर्नीनं 'नव्या (म्हणजे एकविसाव्या) शतकात बुद्धिजीवी लोक नेमकी काय भूमिका पार पाडतील?' या प्रश्नाचं उत्तर देताना हे शिल्प बनवलं. नव्या शतकातील बुद्धिजीवी लोकांच्या विषयी चेअर्नीला वाटणारी साशंकता आपल्याला यात दिसते.

- दुष्यंत पाटील

#ज्ञानभाषामराठीप्रतिष्ठान
#माझीशाळामाझीभाषा
#कारागिरी

संदर्भ:
इंटरनेटवरील वेगवेगळ्या वेबसाईट्स