जीवनप्रवास

ओळख कलाकृतींची

जीवनप्रवास

माणसाचं जीवन हा एक प्रकारचा प्रवास असतो.. आधी सोनेरी बालपण.. मग खूप सारी स्वप्नं घेऊन येणारं यौवन.. त्यानंतर आयुष्यातला खडतर प्रवास सुरू होतो.. आणि शेवटी आयुष्याचा शेवट करणारं वृध्दत्व येतं.. कुठल्याही देशात कुठल्याही काळात गेलं तरी माणसाच्या आयुष्यातले हे  टप्पे सर्वसाधारण तसेच असतात.. हा सारा जीवनप्रवास कुंचल्यानं कॅनव्हासवर उतरवलाय थॉमस कोल या चित्रकारानं. १८४२ साली या चित्रकारानं जीवन प्रवासातल्या या सार्‍या टप्प्यांची चित्रं काढली. ह्या चित्रकारानं एकूण चार चित्रं काढली आहेत - बालपण, यौवनाची सुरूवात, जीवनातला जबाबदारी पाडण्याचा खडतर काळ आणि वृद्धत्व. त्यानं हा जीवन प्रवास नदीतून दाखवलाय.

पहिल्या चित्रात त्यानं बालपण दाखवलंय.. एखाद्या अज्ञात विश्वातून आपण ह्या जगात प्रवेश करतो.. आपण नेमकं कुठून इथं येतो ते आपल्याला कळत नाही.. चित्रकारानं दाखवलंय की एका अंधार्‍या गुहेतून आपला प्रवास सुरू होतो.. बालपणी आपल्याला सर्वांचं प्रेम आपोआपच मिळतं.. आपली काळजी आपोआपच घेतली जाते.. चित्रात दाखवल्याप्रमाणे लहान बाळाचा जीवन प्रवास सुरू होताना त्याच्या मागं एक देवदूत उभा आहे.. याठिकाणी नदीचं पाणी संथ आहे. नदीच्या दोन्ही बाजूला रंगीबेरंगी फुलं आहेत. क्षितिजावर सूर्य उगवाताना दिसतोय.. ज्या नावेमधून प्रवास सुरू झालाय त्याच्या समोरच्या टोकाला एक काळ दाखवणारं वाळुचं घड्याळ आपल्याला दिसतंय.

यानंतर दुसर्‍या चित्रात यौवनाची सुरूवात होताना दिसत आहे.. या चित्रात देवदूत किनार्‍यावरुन नावेचा निरोप घेतोय.. पण प्रवास करणार्‍या नवयुवकाचं लक्ष देवदुताकडं नाही तर त्याला खुणावणार्‍या आकाशातल्या स्वप्नांकडं (हवेतला किल्ला) आहे.. इथून पुढचा प्रवास नवयुवकाला स्वतंत्रपणे करावयाचा आहे.. वातावरण प्रसन्न आहे.. नदीचा प्रवाह संथ आहे.. आकाश निरभ्र आहे.. या चित्रातली नवयुवकाची थोडीशी पुढच्या दिशेला झुकलेली स्थिती त्याच्यात भरलेला उत्साह, उर्जा दाखवते..

 

 तिसर्‍या चित्रात प्रौढपणाचा काळ दाखवलाय.. हा आयुष्यातला खडतर काळ असतो.. खूप सार्‍या जबाबदार्‍या माणसाला पेलाव्या लागतात.. खूप सार्‍या कठीण परीक्षांना, संकटांना माणसाला सामोरं जावं लागतं.. आणि गंमत म्हणजे याठिकाणी बर्‍याचशा गोष्टी माणसाच्या हातात नसतात.. चित्रकारानं नदीच्या प्रवाहाचा वेग वाढताना दाखवलाय.. नदीच्या दोन्ही बाजूला कठीण खडक दाखवले आहेत.. आकाशात आता काळे मेघ आलेले आहेत.. आणि हवेतला किल्ला कुठतरी विरून गेलांय.. देवदूत आता आकाशात दिसतोय. आणि प्रवास करणारा माणूस आता त्याची प्रार्थना करतोय..

 

चौथ्या चित्रात वृध्दत्व आणि मृत्यू हे प्रतिकरुपानं दाखवलंय.. नदीच्या आजूबाजूला किनारा नाही.. समोर अनंत सागर आहे.. नावेच्या समोर असणारं वाळुच घड्याळ कुठंतरी हरवलंय.. वृद्ध माणसाला नेण्यासाठी देवदूत आलाय.. तो देवदूत त्याला स्वर्गाचा रस्ता दाखवतोय.. तिकडे अजूनही देवदूत दिसतात..

 

 - दुष्यंत पाटील

#ज्ञानभाषामराठीप्रतिष्ठान
#माझीशाळामाझीभाषा
#कारागिरी

संदर्भ :

https://www.theodysseyonline.com/voyage-life
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Voyage_of_Life